Instalacji fotowoltaicznych w Polsce wciąż przybywa. Eksperci zwracają uwagę, że sieci energetyczne w naszym kraju nie są przygotowane na przyjęcie takich ilości zielonej energii. W tym roku doszło do odłączenia z sieci pierwszych farm wiatrowych. Czy w następnych latach może mieć miejsce masowe wyłączenie fotowoltaiki z sieci w Polsce?

Masowe wyłączenie fotowoltaiki z sieci w Polsce?

Już w 2018 roku Rzeczpospolita opisywała sytuację, w której Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) gotowe były płacić farmom wiatrowym za nieprodukowanie prądu. W tegoroczny wietrzny i słoneczny Poniedziałek Wielkanocny PSE odcięły od sieci niektóre z farm, z powodu niewydolności systemu energetycznego. 

Poszkodowanym została wypłacona rekompensata (inna sytuacja dotyczy jednak właścicieli FV na dachach domu, o czym w późniejszej części artykułu). OZE można wyłączyć z sieci bez większych konsekwencji, w przeciwieństwie do elektrowni węglowych, których nagłe odłączenie może prowadzić do awarii.

Urząd Regulacji Energetyki poinformował portal WysokieNapiecie.pl, że w pierwszym półroczu 2021 roku wydano już 1246 odmów przyłączenia do sieci. W całym 2020 roku było ich 768, a w pierwszej połowie ubiegłego roku – zaledwie 318 odmów. Oznacza to czterokrotny wzrost odrzuconych wniosków i sygnalizuje, że z naszą siecią przesyłową jest coś poważnie nie tak.

Problemy polskiej sieci energetycznej

Ustawa nakłada na zakłady energetyczny obowiązek podłączenia do sieci każdej nowej domowej instalacji fotowoltaicznej. Samo podłączenie nie gwarantuje jednak, że dana instalacja zawsze pracować będzie bez problemu. Zbyt duża ilość nowych źródeł energii może spowodować wysokie napięcie w sieci na danym obszarze. W sytuacji przeciążenia, nawet w środku słonecznego dnia, instalacje mogą po prostu przestać działać.

– Już w 2013 r. przeprowadziliśmy dokładną analizę i wyszło nam, że problemy z podłączeniem mikroinstalacji fotowoltaicznych do sieci rozpoczną się po przekroczeniu 5 GW mocy zainstalowanej w tej technologii. Ten próg właśnie został przekroczony. To oznacza, że lokalnie, w miejscach, gdzie tych przyłączeń do sieci było więcej, po przekroczeniu dopuszczalnego poziomu napięcia instalacje PV będą automatycznie odłączane. I tak już się zdarza – przyznaje w wywiadzie dla Business Insider Grzegorz Wiśniewski, prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej.

Niestabilność polskich sieci przesyłowych to skutek wielkiego wzrostu popularności OZE w Polsce i przestarzałej infrastruktury w naszym kraju.

Boom na fotowoltaikę w Polsce

Podczas gdy w całej Europie drastycznie rosną ceny energii, Polki i Polacy coraz częściej decydują się na inwestycje we własne panele fotowoltaiczne. Rynek fotowoltaiki w Polsce od dwóch lat rośnie w niespotykanym tempie. Na koniec 2020 roku moc instalacji fotowoltaicznych w Polsce wynosiła 3936 GW, co dało nam czwarte miejsce w UE pod względem liczby nowych instalacji FV. Oznacza to wzrost o 2 463 GW, czyli 200% w stosunku do poprzedniego roku. Obecnie jest to już ponad 5.4 GW. Eksperci szacują, że za 5 lat może być to już nawet 20GW!

Polska sieć energetyczna nie jest jednak przygotowana na tak duży wzrost.

Konieczna modernizacja polskiej sieci energetycznej

Większość polskiej sieci energetycznej powstała w czasach, w których jeszcze nikt nie myślał o wysyłaniu energii w drugą stronę: z domu do sieci. W związku z nowymi mocami, nasze „druty” wymagają gruntownej modernizacji.

Jarosław Kwasek, prezes zarządu PGE Dystrybucja, wskazał, że szybki przyrost nowych mocy jest ogromnym wyzwaniem dla operatora system dystrybucyjnego. Podkreślił, że sieci dystrybucyjne są fundamentem rozwoju rozproszonych mocy wytwórczych. Operator musi wciąż myśleć o poważnych inwestycjach w zakresie modernizacji oraz rozwoju inteligentnych sieci. Rozwój sieci dystrybucyjnej ma umożliwić przyłączanie kolejnych megawatów zielonej energii oraz na rozwiązania technologiczne i organizacyjne sprzyjające transformacji energetycznej Polski.

Dobrze, że operatorzy myślą o rozbudowie sieci, ale czy już poszkodowanym właścicielom fotowoltaiki przysługuje rekompensata?

Rekompensaty dla poszkodowanych?

Odpowiedzialność za niewydolność sieci często leży po stronie operatorów sieci, których w Polsce mamy kilku. Instytut Energetyki Odnawialnej zwraca jednak uwagę w wywiadzie dla BI, że właściciele paneli słonecznych na dachach domów, w przeciwieństwie do właścicieli farm fotowoltaicznych, nie mogą liczyć na rekompensaty z tytułu odłączenia od sieci,

Dzieje się tak dlatego, ponieważ nie korzystają oni z pomocy publicznej, jaką jest np. wsparcie w ramach systemu aukcyjnego i nie dostają warunków przyłączenia od operatorów sieci. Eksperci przyznają jednocześnie, że także w przypadku farm słonecznych o przyłączenie jest coraz trudniej – po analizie wpływu na sieć operatorzy coraz częściej uznają to za niemożliwe lub podnoszą koszty przyłączenia, uzasadniając to koniecznością inwestycji w rozbudowę infrastruktury.

Znowelizowana w roku 2010 ustawa Prawo energetyczne przewiduje jednak możliwość nałożenia przez Prezesa URE kary na przedsiębiorstwo sieciowe za niedotrzymanie terminu wydania warunków przyłączenia oraz wprowadza obowiązek publikowania przez przedsiębiorstwo informacji o podmiotach przyłączanych do sieci, zdolnościach przesyłowych i dostępnych mocach przyłączeniowych w sieciach o napięciu 110 kV i wyższym.

Jeśli obserwujesz zbyt wysokie napięcie w swojej sieci, w pierwszej kolejności powinieneś zgłosić problem operatorowi. Więcej informacji znajduje się na stronie Urzędu Regulacji Energetyki.

Oprócz procesowania się z naszym operatorem sieci energetycznej, pozostaje zasadnicze pytanie: czy rząd podejmie się kompleksowego wsparcia w modernizacji sieci przesyłowych na terenie całego kraju? Bez ogólnopolskiego programu, już niedługo możemy być świadkiem wzrostu niewydolności krajowych sieci elektroenergetycznych.

Jest jednak nadzieja na zmianę w polskim systemie.

Nowe rozporządzenia i nowe inwestycje

Piątego sierpnia rozpoczęły się konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska kompleksowo regulującego kwestie związane z funkcjonowaniem systemu elektroenergetycznego. Więcej informacji znajdziesz na stronie Ministerstwa.

Ryzyka sieciowe związane z OZE znane są od lat, tymczasem unijne cele dotyczące odchodzenia od emisji wciąż rosną. Operatorzy sieci dystrybucyjnych i przesyłowych deklarują jednak duże inwestycje, na które planują wydać prawie 43,3 mld zł w latach 2021-2025. Pieniądze mają iść na na rozbudowę linii i modernizacje istniejącej infrastruktury. Pozostaje czekać na efekty tych zapowiedzi.

źródło: ieo.pl/pl/raporty, ure.gov.pl, globenergia.pl, energia.rp.pl, gov.pl/web/klimat, wysokienapiecie.pl, businessinsider.com.pl

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.