Chociaż skutki zmian klimatu dotyczą wszystkich to nigdy w stopniu równym. Wpływa na to wiele czynników. Jednym z nich jest płeć. Wyniki wielu badań wskazują, że sytuacja kobiet w kryzysie klimatycznym jest trudniejsza od sytuacji mężczyzn. Skąd to wynika?

Kryzys klimatyczny a sytuacja kobiet

Raport IPCC zwraca uwagę, że grupy marginalizowane przez społeczeństwo będą w większym stopniu odczuwać skutki zmian klimatu. Jednak nigdy w ten sam sposób i nie w tym samym stopniu. Wiele badań naukowych potwierdza, że istotnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę w planowaniu działań proklimatycznych jest płeć, ponieważ to kobiety będą bardziej odczuwać konsekwencje globalnego ocieplenia i kryzysu środowiskowego.

Jednak do tego należy dodać jedną, za to bardzo ważną kwestię. Chociaż na poziomie globalnym zmiany klimatu będą bardziej wpływać na kobiety niż mężczyzn, konsekwencje nie będą jednakowe dla wszystkich z nich. Oznacza to, że biała europejka w młodym wieku z klasy średniej będzie mierzyć się z innymi, prawdopodobnie mniej opresyjnymi konsekwencjami niż rdzenna mieszkanka jednego z afrykańskich krajów w starszym wieku. Ryzyka wynikające z kryzysu klimatycznego będą najbardziej dotkliwe dla grup już wykluczonych, zamieszkujących kraje rozwijające się lub obszary podatne na konflikty i katastrofy. Co więcej, zmiany klimatu będą miały wpływ na pogłębienie istniejących nierówności.

Skąd wynika większa wrażliwość kobiet na zmiany klimatu? 

• Może zainteresuje Cię też to dlaczego kobiety kochają ekologię, a mężczyźni gardzą weganizmem?

Opieka nad domem 

Aż 70% spośród osób żyjących w ubóstwie stanowią kobiety. Standard ich życia, a także warunki panujące w domu, którym się opiekują, zależy w znacznym stopniu od dostępności do zasobów naturalnych. Jednocześnie, kobiety mają znacznie mniejszy udział w podejmowaniu decyzji o środowisku, na którym polegają, co ogranicza ich wpływ na zmianę warunków bezpośrednio wpływających na jakość ich życia. 

W krajach rozwijających się kluczowym sektorem zatrudnienia kobiet jest rolnictwo. Uprawa ziemi to szczególnie zagrożona gałąź gospodarki, ponieważ opiera się na stabilnych warunkach klimatycznych, w tym odpowiedniej ilości opadów. Zwiększone ryzyko ekstremalnych zjawisk pogodowych, jak susze czy powodzie narażają kobiety na utratę miejsca pracy. Z drugiej strony sprawiają, że muszą one pracować ciężej, aby przynosić producentowi taki same zyski. 

To nie wszystko. W wielu społecznościach kobiety odpowiadają za zaopatrzenie domu w wodę. W przypadku suszy muszą podróżować dalej w poszukiwaniu zasobów, co zajmuje im więcej czasu i kosztuje więcej wysiłku. W konsekwencji tracą one możliwości kształcenia się i rozwijania umiejętności, które mogłyby przynieść im większe dochody. Zdarza się również, że dziewczęta muszą całkiem porzucić edukację na podstawowym poziomie, aby pomóc w obowiązkach domowych. 

• Czytaj także: Pando to największa roślina na lądzie. Zagraża mu człowiek i zmiany klimatu

Migracje i konflikty 

Kobiety znajdują się w trudniejszej sytuacji również w przypadku konieczności przesiedlenia. W wielu społeczeństwach normy kulturowe i obowiązek opieki nad dziećmi uniemożliwia kobietom i dziewczętom migrację. W takim wypadku zostają one skazane na życie w gorszych warunkach, z trudniejszym dostępem do zasobów potrzebnych do przetrwania, a w dodatku nadal bez praw potrzebnych im do podejmowania kluczowych decyzji o zarządzaniu gospodarstwem i ziemią. 

W dodatku wiele badań udowodniło, że w sytuacjach stresogennych, do których bez wątpienia należy konieczność przesiedlenia się z powodu braku odpowiednich warunków do życia czy konflikty wywołane rywalizacją o dostępne zasoby naturalne, zwiększa się liczba przypadków przemocy seksualnej wobec kobiet i dziewcząt. 

Uciekają, aby przeżyć. Skala migracji klimatycznych rośnie

Choroby i podatność na zranienie 

Badania analizujące katastrofy naturalne w latach 1981-2002 wykazały, że w aż 141 krajach, gdzie panują nierówności płciowe, kobiety częściej umierały albo były zranione w wyniku kataklizmów niż mężczyźni. Wynika to m.in. z faktu, że nie mają takiego samego dostępu do informacji czy opieki zdrowotnej, ale także równych możliwości podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych. 

Do tego należy dodać, że w wielu społeczeństwa kobiety pełnią funkcję opieki nad chorymi. To sprawia, że w sytuacjach większego ryzyka epidemii chorób, do którego prowadzą klęski żywiołowe, wzrasta ich obciążenie pracą. W dodatku w takich warunkach kobiety są bardziej narażone na zachorowanie.

• Czytaj także: Klęski żywiołowe w zachodniej Europie. Jaki mają związek z ociepleniem klimatu?

Jak ważny jest głos kobiet?

Szereg problemów, na które wystawione są kobiety w wyniku zmian klimatu sprawia, że ich partycypacja jest niezbędna, aby odpowiednio zaadresować działania na rzecz utrzymania globalnej temperatury na bezpiecznym dla ludzkości poziomie. Jednak widoczność sytuacji wynikających z płciowej dyskryminacji to nie wszystko. Kobiety posiadają również szereg istotnych kompetencji. 

Globalna pandemia przyniosła w tej kwestii wiele ciekawych wniosków. Okazało się, że w kryzysowej sytuacji kraje rządzone przez kobiety poradziły sobie lepiej. Wynika to z faktu, że liderki szybciej i efektywniej podejmowały strategiczne decyzje, które miały wspierać dobro publiczne, nie interes konkretnych grup.

• Czytaj także: Kobiety z Jemenu zasilają energią słoneczną całe wioski

Dodatkowo, kobiety mają istotny wpływ na kształtowanie wiedzy w temacie ochrony środowiska i klimatu. Nazwiska o światowej sławie, jak Rachel Carson, Jane Goodall czy Sylvia Earle to tylko ułamek żeńskiej pracy włożonej w aktualny stan nauki. Niemal 60% z prawie 200 nagród rozdanych w ramach Goldman Environmental Prize przypadły właśnie kobietom. 

Jednak nie chodzi wyłącznie o wiedzę naukową. Badania wykazały, że w krajach rozwijających się to właśnie kobiety mają większe pojęcie o lokalnym środowisku, ponieważ od pokoleń w zakresie ich domowych obowiązków mieści się gromadzenie wody czy prowadzenie upraw. 

Kiedy kobiety zarządzają, osiągają skuteczniej cele klimatyczne 

To tylko mała część argumentów za tym, jak istotny jest głos różnych grup kobiet w dyskusji na temat adaptacji do zmian klimatu i przeciwdziałania ich skutkom. Co więcej, to istotne nie tylko z perspektywy kryzysu klimatyczno-ekologicznego, ale równocześnie innego problemu, jakim są nierówności płciowej. 

Źródła: un.org, unfccc.int, oneeart.org, unwomen.org

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.