Czy możliwe jest całkowite zrezygnowanie z systemu centralnego ogrzewania w budynku pasywnym? Okazuje się, że tak, choć w warunkach panujących w naszym kraju nie jest to do końca zasadne. Optymalne zaizolowanie przegród budowlanych oraz wprowadzenie szeregu zmian względem standardowego projektu budowlanego, a także rezygnacja z tradycyjnych instalacji grzewczych na rzecz wysokosprawnej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła przyczynia się w budynkach pasywnych do zużycia energii na poziomie nie większym niż 15 kWh/(m²*rok). Są oczywiście pomieszczenia takie jak np. łazienka, gdzie grzejnik jest wymagany, lecz nie powoduje to konieczności instalowania kotła czy pompy ciepła.

Każdy budynek, nawet w technologii pasywnej, charakteryzuje się mniejszymi bądź większymi stratami ciepła do otoczenia. Z tego względu w polskich warunkach klimatycznych nie jest wskazane całkowite zrezygnowanie z ogrzewania. Nie jest wymagane jednak instalowanie urządzeń o dużej mocy – konwencjonalne instalacje wystarczy bowiem zastąpić urządzeniami o mocy grzewczej wynoszącej 1 do 2 kW. Jest to wartość, która z powodzeniem ogrzeje cały budynek do wymaganej temperatury. Nie tylko umożliwi to poprawne regulowanie temperatur w pomieszczeniach, ale również zapewni właściwy komfort termiczny nawet zimą. W domach pasywnych, pod względem opłacalności, bezzasadne jest montowanie wysokowydajnego urządzenia grzewczego, jakim jest pompa ciepła czy kocioł gazowy. Taka inwestycja miałaby bardzo długi okres zwrotu lub nawet nie zwróciłaby się nigdy. Dla zaspokojenia zapotrzebowania energetycznego wystarczą instalacje wspomagające o niewielkiej mocy.

W budynkach pasywnych w bilansie rocznym – po uwzględnieniu wszystkich zysków i strat – należy doprowadzić maksymalnie 15 kWh/(m2*rok) energii z zewnątrz. W tradycyjnym budownictwie natomiast zapotrzebowanie na energię przekracza nierzadko 120 kWh/(m2*rok). Niewielkie potrzeby energetyczne budynków pasywnych sprawiają, że możliwe staje się ogrzewanie pomieszczeń tylko przy pomocy systemu wentylacji. Nawiewany do pomieszczeń strumień podgrzanego powietrza jest w stanie przenieść odpowiednią ilość ciepła. Jednym z systemów dodatkowego ogrzewania budynku pasywnego mogą być powietrzne nagrzewnice elektryczne umieszczone w kanałach nawiewnych wentylacji. Wykorzystywane są one przede wszystkim do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Podnoszenie temperatury powietrza odbywa się dodatkowo, nie przyczyniając się do zwiększonego zużycia energii elektrycznej.

Ponadto, inną niezwykle sprawną instalacją, która równocześnie spełnia rolę centrali grzewczej, wentylacyjnej oraz odpowiedzialnej za przygotowanie ciepłej wody są urządzenia kompaktowe. Zasada działania bazuje na niewielkiej mocy pompie ciepła, która pobierając ciepło z usuwanego z budynku powietrza przekazuje ją np. do zasobnika c.w.u. Obie wymienione instalacje dla lepszego efektu można w prosty sposób połączyć z kolektorami słonecznymi czy gruntowymi wymiennikami ciepła. Zastosowanie całorocznych systemów solarnych pozwala na efektywne wykorzystanie odnawialnego źródła energii i dodatkowe zredukowanie kosztów ogrzewania. W przypadku wymiennika gruntowego należy odpowiednio go zwymiarować, jest korzystny głównie latem, kiedy doskonale sprawdza się jako źródło chłodu. Również w przypadku centrali wentylacyjnej o małej sprawności okazuje się być dobrą inwestycją, gdyż znacznie zmniejsza koszt eksploatacji systemu.

Ogólnie idea budynków pasywnych zakłada rezygnację z instalacji centralnego ogrzewania. Jednakże istnieją pewne wyjątki od tej zasady. Jak już wspominaliśmy, niemożliwe jest ogrzanie pomieszczeń takich jak np. łazienka tylko przy pomocy powietrza wentylacyjnego. Problem polega na tym, że łazienka jest tym pomieszczeniem, do którego powietrze z systemu wentylacji dociera w ostatniej kolejności, wędrując najpierw przez pozostałe domowe powierzchnie oddając tam ciepło. Z tego powodu powietrze to nie może już posłużyć do ogrzania łazienki czy WC, tym bardziej że dla pomieszczeń tych wskazane jest zapewnienie wyższej temperatury niż dla pozostałych. Wyjątkowo stosuje się wtedy grzejniki, które rekompensują niedobory ciepła. Na szczęście ich zasilanie może odbywać się przy pomocy wcześniej wymienionych systemów wspomagających.

Brak standardowego systemu centralnego ogrzewania oraz instalacji hydraulicznej wpływa na obniżenie kosztów budowy domu. Przyczynia się także do zauważalnych oszczędności na etapie eksploatacji budynku. Dzięki temu różnica w cenie budowy domu w standardzie pasywnym w porównaniu do tradycyjnego bardzo szybko się zwraca, a komfort użytkowania pozostaje na długie lata. Warto zatem zainteresować się tego typu budownictwem i poznać wszelkie jego zalety, tym bardziej, że prawo unijne nakłada na nas konieczność przestawienia się na bardziej ekologiczny tryb życia, a warunki jakie stawia odnośnie budynków już niedługo będą mocno zaostrzone i konieczne będzie stawianie bardzo energooszczędnych domów.