Prosument lokatorski to odważna próba wprowadzenia OZE na tereny miejskie. Nowy rządowy program może jednak nieść za sobą także pewne zagrożenia, takie jak inflacja prawa. Jak patrzeć na nowe pomysły rządu mające zmienić rynek fotowoltaiki w Polsce?

Rynek fotowoltaiki w Polsce

Z opublikowanego przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE) najnowszego raportu na temat inwestycji na krajowym rynku energetyki prosumenckiej (prosument to osoba, która wytwarza i konsumuje energię – przyp. red.) wynika, że na koniec listopada 2022 roku w naszym kraju podłączonych do sieci było już 1 203 985 mikroinstalacji OZE. Ich łączna moc wyniosła aż 9,14 GW. 

Pierwotnie boom prosumencki rozwinął się dzięki atrakcyjnemu systemowi wsparcia w postaci systemu opustów. 1 kwietnia 2022 roku został on zastąpiony systemem net-billingu. Zmiana ta spowodowała spowolnienie trendu, ale go nie zatrzymała. Obecnie prosumentami zostają indywidualne osoby lub podmioty. Koncepcja prosumenta zbiorowego z ustawy o OZE miała to zmienić, lecz niestety nie przyniosła ona rewolucji prosumenckiej do miast. 

Odpowiedzią na problemy rynku i konieczności transformacji energetycznej może być ogłoszony w grudniu program ochrzczony mianem “prosumenta lokatorskiego”. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT) zarządzający budynkiem wielolokalowym (TBS, spółdzielnia, wspólnota) będzie mógł zainwestować w większą instalację, niż jest potrzebna dla części wspólnej. 

Prosument lokatorski

Autokonsumpcja w ramach prosumenta lokatorskiego będzie dotyczyć tylko części wspólnej, a całość energii oddawanej do sieci będzie rozliczana miesięcznie ze sprzedawcą według cen hurtowych i wpływać na konto właściciela. Dofinansowanie do instalacji fotowoltaicznych montowanych na dachach bloków zarządzanych przez wspólnoty mieszkaniowe lub spółdzielnie ma wynieść 50% wartości instalacji.

• Zobacz dotychczasowe informacje o programie

Obecne przepisy dotyczące prosumenta zbiorowego w ustawie o OZE nie są bezpośrednią przeszkodą dla jego zawiązywania, ale też nie zachęcają do takich inwestycji.

Wśród barier wymienić trzeba:
– niepewność legislacyjną,
– długotrwałość procedur przy inwestycjach w małe instalacje OZE,
– wyzwania techniczne, np. przystosowanie infrastruktury i zabezpieczenia przeciwpożarowe. 

Ponadto wysoka inflacja nie zachęca wspólnot mieszkaniowych do inwestowania w instalacje OZE. Dla tego potencjalnych prosumentów zbiorowych barierę stanowią również:

• trudności w uzyskaniu zgody większości członków wspólnoty czy spółdzielni na montaż instalacji fotowoltaicznej, 
• konieczność posiadania odpowiednich funduszy. 

Koncepcję prosumenta lokatorskiego opracowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii należy ocenić jako odważną próbę wprowadzenia prosumenckości na tereny miejskie i odpowiedź na brak zainteresowania prosumentem zbiorowym. Istnieje jednak ryzyko, że kolejna koncepcja prawna z zakresu prosumencości i energetyki obywatelskiej doprowadzi do chaosu informacyjnego dla przeciętnego obywatela i inflacji prawa.

Ryzyko inflacji prawa

Przypomnijmy tylko część pojęć, z którymi musimy zapoznać się w kontekście obecnych regulacji dotyczących fotowoltaiki: 

• prosument lokatorski,
• prosument zbiorowy,
• prosument wirtualny,
• spółdzielnia energetyczna,
• klaster energii, odbiorca aktywny etc.,

A w kolejce już czekają pomysły na wprowadzenie nowych koncepcji społeczności energetycznych…

Mnogość przepisów i prawnych koncepcji może doprowadzić, do tego, że przeciętny obywatel nie będzie wiedzieć w co się zaangażować. Wymyślanie co rusz nowych przepisów z zakresu energetyki obywatelskiej wskazuje na brak polityki dotyczącej zaangażowania obywateli na rynku energii i brak efektywnego wdrożenia przepisów dyrektywy REDII i IEMD. 

Polski ustawodawca powinien zrewidować swoją politykę w obszarze energetyki obywatelskiej, dostosować przepisy do prawa unijnego a nie tworzyć kolejne byty prawne, które w pełni nie zapewnią obywatelom możliwości dołączenia do transformacji energetycznej.

• Zobacz też: Jakie zyski dla spółdzielni mieszkaniowej przynosi fotowoltaika?

Koncepcję prosumenta lokatorskiego należy ocenić jako ciekawy pomysł na promowanie prosumenckości w miastach. Dalsze wnioski będzie można jednak wysunąć dopiero po zapoznaniu się ze szczegółami proponowanych przepisów oraz systemu dofinansowania. 

Bartłomiej Kupiec

Analityk polityki energetyczno-klimatycznej, ekspert Stowarzyszenia „Z energią o prawie”

Więcej komentarzy autora:

Niemcy stawiają na wodór, ale kluczową rolę odegra import spoza Unii Europejskiej

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.