Większość z nas przyzwyczajona jest do dźwięków – nawet tych głośnych – w naszym otoczeniu. Nie zdajemy sobie jednak często sprawy, że hałas ma szkodliwy wpływ na nasze zdrowie jak i środowisko naturalne. Rosnący poziom hałasu w otoczeniu traktuje się już w kategoriach zanieczyszczenia, tak jak inne źródła zanieczyszczeń powietrza.

Specjalnie dla portalu Świat OZE, o głównych źródłach zanieczyszczenia hałasem w wielkich miastach oraz o sposobach walki z hałasem, opowiada Marek Stapurewicz z Urzędu Miasta Krakowa.

Dyrektywa Unii Europejskiej, poświęcona zanieczyszczeniu powietrza, dotyczy także zanieczyszczenia hałasem. Jak czytamy w dokumentach informacyjnych UE: „Poziomy hałasu w środowisku są coraz wyższe na obszarach miejskich, głównie z powodu coraz większego ruchu na drogach oraz coraz intensywniejszej działalności przemysłowej i rekreacyjnej. Szacuje się, że około 20 % ludności UE jest narażone na poziomy hałasu uznawane za niedopuszczalne. Może mieć to wpływ na jakość życia, a także może prowadzić do znacznego poziomu stresu, zaburzeń snu oraz niekorzystnych skutków dla zdrowia, takich jak choroby układu krążenia. Hałas nie pozostaje również bez wpływu na dziką faunę”.

Zanieczyszczenie hałasem definiuje się jako ciągłe i uporczywe zwiększenie na danym terenie poziomu hałasu lub nieprzyjemnych dźwięków, które zmieniają naturalny krajobraz dźwiękowy danego miejsca. W naszym otoczeniu istnieje wiele źródeł hałasu, nawet w naszych domach ciężko przed nim uciec, gdyż większość sprzętów elektronicznych, jakie się w nim znajduje emituje pewien poziom dźwięku. Cisza jest rzeczywiście deficytowym towarem.

W Europie poziom zanieczyszczenia hałasem jest dosyć wysoki i kształtuje się w obrębie całej Unii Europejskiej na podobnym poziomie. Polska nie odbiega tutaj w żadną ze stron.

W naszym kraju najwyżej poziomy hałasu notuje się w gęsto zaludnionych i mocno uprzemysłowionych regionach na południu Polski. Według badań Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: „W 2008 r. najwyższe wartości wskaźnika zaobserwowane były w województwach: śląskim, małopolskim i opolskim, a najniższe w woj. warmińsko-mazurskim”.

Istnieje szereg przyczyn zanieczyszczenia hałasem. Głównym źródłem nieprzyjemnych dźwięków jest przemysł oraz transport, zwłaszcza drogowy. Postępująca industrializacja Starego Kontynentu sprawiła, że przemysł jest głównie skupiony na niewielkim terenie okręgów przemysłowych. Inaczej jest z hałasem spowodowanym słabym planowaniem przestrzennym terenów miejskich i związanym z tym nadmiernym ruchem samochodowym w centrach miast. Główny Urząd Statystyczny dostarcza danych, dotyczących zwiększania się liczby rejestrowanych samochodów.

Zwiększająca się presja motoryzacyjna powoduje, że natężenie hałasu w Polsce rośnie. Jak widać na poniższym zestawieniu, we wszystkich (dawnych) województwach dominującymi źródłami hałasu jest transport – w pierwszej kolejności drogowy, a w drugiej kolejowy. Tylko w najbardziej uprzemysłowionych rejonach przemysł wychodzi na niechlubne prowadzenie w zakresie największego poziomi emitowanego hałasu.

Ostatnim ze źródeł hałasu, są lotniska, zwłaszcza te największe, o ogromnym natężeniu ruchu. Jak pokazuje, poniższa mapa w Polsce znajduje się zaledwie jedno lotnisko z ilością lotów przekraczającą 50 tysięcy rocznie:

Największe porty lotnicze w Europie znajdują się w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Jednakże i Warszawski Port lotniczy im. Fryderyka Chopina generuje podwyższone poziomy hałasu w swoim otoczeniu. Hałas ten ma ogromny wpływ na kształt podmiejskich zabudowań w okolicy Lotniska, co przedstawia poniższa mapa.

Jak widać w „cieniu” podwyższonego poziomu głośności (powyżej poziomu 55 dB) znajduje się bardzo mało terenów zurbanizowanych (kolor bordowy). Tam gdzie poziom hałasu jest najwyższy znajdują się głównie zabudowania przemysłowe. Zrozumienie przestrzennego rozłożenia hałasu, co już w 2013 roku postuliwali Cueto i Licitra w swoich opracowaniach naukowych, pozwala na lepsze zrozumienie jak hałas w danym regionie wpływa na środowisko naturalne i zamieszkujące ten teren populacje ludzkie. W konsekwencji, dzięki lepszemu zrozumieniu, możliwe jest skuteczniejsze zwalczanie problemu, dzięki odpowiedniemu projektowaniu tych obszarów.

Zwiększony poziom hałasu ma bardzo negatywny wpływ na nasze zdrowie. Badacze sklasyfikowali pięć głównych obszarów, na których zanieczyszczenie dźwiękiem, powoduje problemy ze zdrowiem w populacji zamieszkującej dany rejon.

1. Problemy ze słuchem. Nasz narząd słuchu jest bardzo delikatny i głośne lub ciągłe dźwięki nie tylko uprzykrzają nam życie, ale także uszkadzają nasze uszy. Ludzie wystawieni na wysokie natężenia dźwięku często głośniej słyszą, tracą możliwość percepcji cichych dźwięków.
2. Problemy ze zdrowiem psychicznym. Badania pokazały, że ludzie pracujący w zanieczyszczonych dźwiękiem miejscach – w fabrykach, barach czy zatłoczonych biurach – częściej zapadają na choroby psychiczne związane z nadmiernym stresem. Przeprowadzone analizy wskazują, że ludzie Ci wykazują wyższy poziom agresji, stresu i zmęczenia w swoim życiu, które połączyć można z wystawieniem na nadmierny poziom hałasu. Tego rodzaju problemy, jeśli utrzymują się dłużej, mogą wygenerować poważniejsze problemy ze zdrowiem w dalszej perspektywie.
3. Problemy ze snem. Głośne dźwięki, zwłaszcza w porze naszego snu, poważnie utrudniają nam zasypianie i relaks. Jak od dawna wiadomo, dobry sen jest podstawą dobrego wypoczynku, który jest krytycznym czynnikiem ogólnego poziomu zdrowia. Braki w tym zakresie przekładają się na zwiększenie wydolności naszego organizmu, problemy z koncentracją etc.
4. Choroby układu krążenia. Jak pokazują wyniki najnowszych badań, wiele chorób układu krążenia związanych jest ze zwiększonym poziomem stresu i zmęczeniem organizmu. Jak wymieniono powyżej, hałas ma wpływ na oba te czynniki. W konsekwencji, ludzie narażeni na dźwięki o podwyższonym natężeniu wykazują większą skłonność do nadciśnienia itp. Przekłada się to zwiększone ryzyko chorób serca i układu krążenia, które są bardzo groźne dla zdrowia i życia.
5. Problemy z komunikacją. Wysoki poziom hałasu utrudnia, lub wręcz uniemożliwia komunikację z innymi ludźmi. Problemy w tym zakresie przekładają się, w szerszej perspektywie, na problemy natury psychologicznej i emocjonalnej.

Oprócz negatywnego wpływu na ludzi, podwyższony poziom hałasu wpływa także negatywnie na środowisko naturalne. Dzikie zwierzęta, jako że są bardziej uzależnione od wykorzystywania słuchu w swoim życiu, dużo gorzej znoszą zanieczyszczenie hałasem. Zwierzęta, żyjące na takim terenie robią się agresywniejsze, a uszkodzenie ich narządu słuchu może mieć dużo dalej idące konsekwencje. Zwłaszcza w przypadku zwierząt, których cykl rozrodczy związany jest z nawoływaniem partnera podczas okresu godowego. Ma to istotny wpływ na redukcję populacji tych zwierząt.

Metody zapobiegania zanieczyszczenia hałasem podzielić można na dwie kategorie: aktywne i pasywne. Metody pasywne ograniczają się głównie do instalowania ekranów akustycznych, jakie widuje się głównie wokół największych dróg, jednakże tego typu instalacje stosowane są także wokół lotnisk, na przykład we Wrocławiu. Zainstalowane tam ekrany o wysokości 6 metrów są zdolne do ograniczenia poziomu hałasu wokół lotniska nawet o 12 decybeli.

Druga kategoria metod zapobiegania hałasu, to metody aktywne. Polegają one głównie na zmniejszaniu poziomu hałasu emitowanego przez samoloty i urządzenia przemysłowe. Największy rozwój ma miejsce w lotnictwie, gdzie postępujące opracowywanie nowych technologii pozwala na redukcję natężenia generowanego przez samolot hałasu.

Źródła:

http://www.kontrola-ruchu-lotniczego.com/2013/09/szum-skrzyde-i-ryk-silnika-o-haasie.html

http://www.conserve-energy-future.com/causes-and-effects-of-noise-pollution.php

http://www.gios.gov.pl/stansrodowiska/gios/pokaz_artykul/pl/front/stanwpolsce/srodowisko_i_zdrowie/halas

http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/30/plik/ot-612_inter.pdf

http://www.europarl.europa.eu/ftu/pdf/pl/FTU_5.4.5.pdf

https://www.eea.europa.eu/publications/good-practice-guide-on-quiet-areas

http://www.eea.europa.eu/publications/noise-in-europe-2014/download

https://www.eea.europa.eu/highlights/mapping-europe2019s-quiet-areas

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.