“Raba umiera” – apelują obrońcy przyrody. Kolor wody w pobliżu Zapory Dobczyckiej zaniepokoił lokalną inicjatywę, która działa na rzecz ochrony środowiska wodnego. Ten zbiornik jest głównym ujęciem wody dla krakowskich wodociągów. O ocenę sytuacji zapytaliśmy przedstawicieli Przyjaciół Raby. 

“Raba umiera” apelują obrońcy przyrody

Kiedyś wody Raby, która przepływa przez województwo małopolskie, były krystaliczne czyste i pełne życia. Od kilku lat stan rzeki dramatycznie się pogarsza. Na ten problem zwraca organizacja Przyjaciele Raby. W jej skład wchodzą lokalni specjaliści, naukowcy, społecznicy i wędkarze. Inicjatywa powstała z nasilającej się potrzeby ochrony środowiska wodnego Raby, w szczególności w okolicach betonowej Zapory w Dobczycach. To jedna z największych w Polsce – powstała w 1986 roku, mierzy 41 m wysokości i miała stworzyć rezerwuar wody pitnej dla Krakowa.

Co mówi kolor Raby o stanie wody?

W maju sytuacja stała się szczególnie dramatyczna, podkreślają Przyjaciele Raby. Od tego czasu kolor rzeki przypomina ścieki, co bardzo niepokoi mieszkańców i obrońców przyrody. 

Kolor Raby mówi o pogarszającej się jakości wody w samej rzece i Zbiorniku Dobczyckim. Biogeny trafiające do rzeki (głównie ze ścieków i pól uprawnych) wywołują zjawisko tzw. eutrofizacji i toksycznych sinic, które szczególnie nasila się przy obecnych wysokich temperaturach i niskich stanach wód – wyjaśnia dla Świata OZE Paweł Augustynek Halny, przedstawiciel inicjatywy Przyjaciele Raby. 

Obniżenie lustra wody, a przez to większa przenikalność promieni słonecznych, sprawia, że zbiornik jest bardziej podatny na odkładanie się martwej biomasy na jego dnie. Prowadzi to do powstawania większej ilości osadów dennych, która drastycznie pogarsza jakość wody w zbiorniku

Woda lepszej jakości jest w zbiorniku wyżej i wypływa poprzez przelew dla elektrowni. Mogłaby również wypływać poprzez nieczynną przepławkę.

Stan Raby zagraża chronionym gatunkom

Na tym nie koniec problemów. Bo wszystko co dzieje się w Rabie wpływa na ekosystem i żyjące w nim organizmy.

Kolejną sprawą jest to, że chemia oraz materiał biogenny gromadzi się na dnie zbiornika i jest wypłukiwany do rzeki Raby przez nieszczelne dolne upusty zapory. Podczas niskiego stanu wody, który utrzymuje się od wiosny do jesieni, wodą płynie gęsta zawiesina osadu dennego, który powoduje degradację ekosystemu poniżej zapory do ujścia, a także pogorszenia jakości wody dla ujęć wodociągowych usytuowanych na Rabie. Giną gatunki chronione (przedstawiciele ryb, owadów, skorupiaków). Te mniej narażone giną powoli, osad uszkadza skrzela oraz osłabia odporność na pasożyty i infekcje u ryb. Organizmy wodne nie mogą się efektywnie rozmnażać, gdyż ich jaja/ikra jest zasypywana mułem i obumiera, przez co również ich populacja drastycznie się zmniejszają. Zniszczenie podstawy łańcucha troficznego wpływa na zmniejszenie populacji lub wyniesienie się zwierząt, bytujących nad rzeką, w inne rejony: ptactwa, małych ssaków, gadów, płazów – tłumaczy dalej Paweł Chodkiewicz, przedstawiciel Przyjaciół Raby

Woda w rzece odstrasza mieszkańców, plażowiczów, turystów oraz wędkarzy, którzy niegdyś tłumnie przybywali korzystać z uroków Raby. Zawiesina sprawia, że dolina Raby jest nieatrakcyjna dla turystów, plażowiczów, wędkarzy oraz ogranicza różnorodność występujących tam zwierząt.

Raba zasila krany krakowian 

Woda ze Zbiornika Dobczyckiego na rzece Rabie trafia do kranów, z którego wodę piją m. in. mieszkańcy Krakowa. Zakład Uzdatniania Wody Raba zasila największy obszar miasta, które chwali się najlepszą jakością wody na świecie.

Zbiornik Dobczycki jest rezerwuarem wody pitnej dla miasta Krakowa. Obniżenie lustra wody przez suszę, wysychające dopływy, oraz utrzymywanie niskiego poziomu jako rezerwa powodziowa, a także bezpośredniego spuszczania ścieków do zbiornika oraz jego dopływów, spowodowało eutrofizację, zakwit sinic, mających wpływ na zwiększenie się zamulenia i tworzenia stref beztlenowych. Psuje to drastycznie jakość wody w zbiorniku (rezerwuarze wody pitnej) – mówi Paweł Chodkiewicz, przedstawiciel Przyjaciół Raby. 

Kluczowe przyczyny zanieczyszczenia Raby

Według przedstawiciela organizacji Przyjaciele Raby, kluczowymi problemami, które w ostatnich latach wpłynęły negatywnie na stan rzeki to:

• likwidowanie naturalnej retencji w zlewni Raby poprzez nadmierną zabudowę i meliorację terenów wodonośnych i niewłaściwą gospodarkę leśną,

• uszczelnianie powierzchni zarówno w terenach zurbanizowanych (niewielkie powierzchnie biologicznie czynne) jak i drogowych,

• niefektywność gospodarki ściekowej i społeczne przyzwolenie na nielegalne zrzuty ścieków do kanałów, rowów i cieków,

• dewastowanie naturalnych koryt rzecznych poprzez niezgodne z dobrymi praktykami roboty hydrotechniczne. 

Mieszkańcy łączą siły, aby chronić Rabę 

Po interwencji stwierdzono trzykrotne przekroczenie normy zawiesiny w wodzie dla wód klasy 2. rzeki Raby poniżej zapory w Dobczycach. Przyczyną są nieszczelne upusty dolne, przez które przecieka muł ze zbiornika. WIOŚ skierował sprawę do zbadania przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego-zbadanie stanu technicznego zapory.

Organizacja Przyjaciele Raby zainicjowała spotkanie, w trakcie którego poruszony zostanie problem zanieczyszczenia Raby. Do organizacji wydarzenia dołączyła Rada Miejska w Dobczycach. 

Liczymy, że inicjatywa lokalnych samorządowców którzy zapraszają na wizję lokalną różne instytucje, doprowadzi przynajmniej do podjęcia prób filtrowania wody i uszczelnienia przelewu z dna zbiornika. Mamy także nadzieję, że wszystkim lokalnym samorządom uświadomi, jak istotna jest prawidłowa gospodarka ściekowa – mówi Paweł Augustynek Halny, przedstawiciel Przyjaciół Raby. 

Spotkanie odbędzie się 13 sierpnia o godz. 10:00 w Dobczycach na placu pod zaporą. Do dołączenia zaprasza Przewodnicząca Klubu radnych Ewa Kołacz. 

Fot. główne dzięki uprzejmości Przyjaciół Raby. 

Artykuł stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują swiatoze.pl. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.